Την τελευταία τριετία παρατηρούμε στο HIGGS μια αύξηση της διάθεσης εταιρειών να προβούν σε εθελοντικές δράσεις, που οργανώνουν οι ίδιες προσδοκώντας τη συμμετοχή μερίδας των εργαζομένων τους. Σημείο εκκίνησης αυτών των πρωτοβουλιών φαίνεται να είναι η ανάγκη συμβολής στο πεδίο, πέρα από τις όποιες χορηγίες/δωρεές, αλλά και η αποτύπωση προς ευρύτερο κοινό και κυρίως τους εργαζομένους ότι η εταιρεία νοιάζεται για την κοινωνία και το περιβάλλον.
Αναντίρρητα, η σύνδεση μεταξύ προγραμμάτων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), εταιρικού εθελοντισμού και wellbeing εργαζομένων δεν είναι απλώς μια ιδεαλιστική προσέγγιση – μπορεί να είναι, παράλληλα, μια στρατηγική επιχειρηματική πρακτική που υποστηρίζεται από ισχυρά ερευνητικά δεδομένα. Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν σε προγράμματα εταιρικού εθελοντισμούεμφανίζουν έως και 70% υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης προς την εταιρεία τους, ενώ οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες βλέπουν μείωση του staff turnover κατά 52%. Παράλληλα, οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟΚοιΠ) που συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα αποκτούν πρόσβαση σε εξειδικευμένες δεξιότητες και πόρους που διαφορετικά θα ήταν δυσπρόσιτοι.
Το Win-Win-Win Πλαίσιο του Εταιρικού Εθελοντισμού
Επίδραση στο Wellbeing των Εργαζομένων
Eρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Occupational and Environmental Medicine (2022) καταδεικνύει ότι ο εθελοντισμός βελτιώνει σημαντικά την αυτό-αναφερόμενη υγεία των εργαζομένων και προάγει "υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης και ικανοποίησης" στην εργασία τους. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο εθελοντισμός έχει τη μεγαλύτερη θετική επίδραση στην ψυχική υγεία και την αίσθηση του ανήκειν στο χώρο εργασίας σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση wellbeing.
Η ψυχολογική διάσταση είναι εξίσου σημαντική. Όταν οι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε εθελοντικές δραστηριότητες, αναπτύσσουν αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν "compassion" (συμπόνια) και "subjective wellbeing" (υποκειμενική ευημερία). Αυτές οι ψυχολογικές καταστάσεις λειτουργούν ως φυσικοί μηχανισμοί προστασίας από το burnout και το στρες, δημιουργώντας έναν θετικό κύκλο που ενισχύει τόσο την προσωπική όσο και την επαγγελματική ευημερία.
Οργανωσιακά Οφέλη για τις Επιχειρήσεις
Τα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν, επίσης, συγκεκριμένα και μετρήσιμα οφέλη για τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με μελέτη της Gallup, οι εταιρείες με υψηλά επίπεδα δέσμευσης εργαζομένων είναι 18% πιο παραγωγικές και 23% πιο κερδοφόρες. Επιπλέον, το 94% των εταιρειών αναφέρει ότι ο εθελοντισμός βοηθά στην οικοδόμηση της επιχειρηματικής ανθεκτικότητας.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ελληνικές εταιρείες (Procter & Gamble και Unilever) το 2018 υπέδειξε ότι οι εργαζόμενοι αισθάνονται περήφανοι να ταυτίζονται με εταιρείες που έχουν μια "caring image" (φροντίδας εικόνα), και ότι η ΕΚΕ συνδέεται άμεσα και θετικά με τη δέσμευση των εργαζομένων. Βάσει της συγκεκριμένης αλλά και άλλων σχετικών ερευνών, μεσοσταθμικά ένα 85% των εργαζομένων που συμμετέχουν σε προγράμματα εταιρικού εθελοντισμού πιστεύει ότι εργάζονται σε ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον έναντι συναδέλφων τους σε εταιρείες που δεν έχουν ανάλογα προγράμματα.
Το Ελληνικό Πλαίσιο: Προκλήσεις και Ευκαιρίες
Στην Ελλάδα, ο εθελοντισμός παραδοσιακά δεν αποτελούσε ευρέως διαδεδομένη πρακτική. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αλλαγή, με αυξανόμενο αριθμό ΟΚοιΠ να είναι ανοικτές προς τέτοια προγράμματα αλλά και τους πολίτες, ειδικά μικρότερης ηλικίας, να είναι ανοικτοί σε συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες.
Ενδεικτικό είναι ότι το CSR HELLAS, μέσω του οδηγού εταιρικού εθελοντισμού που έχει αναπτύξει, τονίζει ότι ο εταιρικός εθελοντισμός αποτελεί "σχέση αμοιβαίου οφέλους" και μία από τις πιο αποτελεσματικές μορφές άσκησης της ΕΚΕ. Αντίστοιχα, όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, το τμήμα του HIGGS που αφορά στον εταιρικό εθελοντισμό καταγράφει όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον από εταιρείες όλων τω μεγεθών.
Σύγχρονες Εξελίξεις
Η δημιουργία φορέων όπως το "Πολίτης εν Δράσει" (Citizen in Deed) το 2005 και η αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και ΜΚΟ δείχνουν τη μεταβαλλόμενη κουλτούρα. Εταιρείες όπως η Mondelez Ελλάδος έχουν ήδη υιοθετήσει προγράμματα εταιρικού εθελοντισμού που περιλαμβάνουν επισκευή σχολείων και κοινωνικό μαγείρεμα.[10][14]
Δημιουργία του Win-Win-Win Πλαισίου
Αυτό που δεν καταγράφουμε ακόμα, είναι το πως ένα πρόγραμμα εταιρικού εθελοντισμού θα ενταχθεί πιο αρμονικά στο πλαίσιο της ΕΚΕ μιας εταιρείας, και δεν θα αποτελεί για παράδειγμα ζήτημα του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού μόνο. Αντίστοιχα, το πως ο εργαζόμενος-εθελοντής θα υποστηριχθεί από την εταιρεία για να συνεχίσει να είναι εθελοντής, ακόμα και εκτός εταιρικού πλαισίου, αναδεικνύοντας έτσι τη δέσμευση της εταιρείας προς τον εθελοντισμό ευρύτερα.
Πράγματι, τα περισσότερα σχετικά προγράμματα συνοψίζονται στα ακόλουθα: «όρισε μια μέρα», «πάμε να κάνουμε κάτι, καλό είναι να είναι πρακτικό», «προσπάθησε να έρθουν αρκετοί εργαζόμενοι, και από τα υψηλόβαθμα στελέχη», «να περάσουμε καλά και να υποστηρίξουμε», «την επόμενη φορά κάπου αλλού». Δεν έχουν δηλαδή ακόμα αποκτήσει το αναγκαίο βάθος και τη στρατηγική οπτική ώστε να καταλήξουμε σε ένα ακόμα πιο εμφανές win-win-win σενάριο.
Σκεφτείτε το σενάριο όπου μια επίσκεψη σε μια ΟΚοιΠ μιας ομάδας εργαζομένων οδηγεί στο να συνεχίσει μέρος των εργαζομένων αυτών να υποστηρίζουν την οργάνωση και μετά την ολοκλήρωση της δράσης. Φανταστείτε την ίδια την εταιρεία να υπενθυμίζει ανάγκες εθελοντικής προσφοράς σε οργανώσεις που κάποτε στήριξε μέσω του προγράμματος εταιρικού εθελοντισμού. Και αναλογιστείτε τι θετική διάσταση θα είχε μια ανοικτή πρόσκληση της εταιρείας προς τους εργαζομένους της να συλλέξουν χρήματα για οργανώσεις τις οποίες γνώρισαν τα τελευταία χρόνια μέσα από το εν λόγω πρόγραμμα, με την εταιρεία ίσως να προσθέτει ένα μικρό ποσό στα αποτελέσματα αυτών των καμπανιών που θα υλοποιούνται από τους εργαζομένους.
Μια πλαισιωμένη εξειδίκευση δηλαδή ενός μέρους της ΕΚΕ της εταιρείας βάσει των ενδιαφερόντων των εργαζομένων της!
Ώστε η συμμετοχή κάποιων εργαζομένων σε μια δράση εταιρικού εθελοντισμού που δύσκολα μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του «φτιάχνω λαμπάδες», «καθαρίζω ένα πάρκο», «βάφω μια δομή» καθ’ ότι μαζική, να περάσει στην εξατομικευμένη προσφορά προς μια οργάνωση βάσει των γνώσεων και δεξιοτήτων του κάθε εργαζομένου. Καθώς οι οργανώσεις αντιμετωπίζουν συχνά περιορισμούς σε ανθρώπινους πόρους και εξειδικευμένες δεξιότητες ένα τέτοιο σενάριο θα οδηγούσε σε πρόσβαση σε επαγγελματικές ικανότητες που διαφορετικά θα ήταν ασύλληπτες. Με π.χ. έναν εργαζόμενο στο οικονομικό τμήμα ή το λογιστήριο να προσφέρει εκπαίδευση σε θέματα οικονομικής διαχείρισης, έναν IT specialist να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό των συστημάτων της οργάνωσης, κτλ. Ενεργοποιώντας δηλαδή μια μετάβαση από το one-off volunteering στο ακόμα πιο χρήσιμο για τις οργανώσεις skills-based volunteering.
Και γιατί όχι σε κάποια χρονική στιγμή αυτή η διάθεση για προσφορά να συσχετιστεί με μια καμπάνια συγκέντρωσης πόρων ή υλικών προς δωρεά, με τη διακριτική υποστήριξη και της εταιρείας.
Άλλες πιθανές διαδρομές είναι τα short-term secondments, το virtual volunteering αλλά και ο «δανεισμός» δικτύων προς την οργάνωση.
Ο εταιρικός εθελοντισμός δεν είναι απλώς μια τάση - είναι μια στρατηγική προσέγγιση που δημιουργεί πραγματική αξία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Τα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν σαφώς ότι όταν υλοποιείται σωστά, δημιουργεί ένα win-win-win πλαίσιο όπου οι οργανώσεις λαμβάνουν πολύτιμη υποστήριξη, οι εταιρείες βελτιώνουν την απόδοση και τη φήμη τους, και οι εργαζόμενοι αναπτύσσονται προσωπικά και επαγγελματικά.
Για τους εκπροσώπους τμημάτων ΕΚΕ στην Ελλάδα, αυτό σημαίνει μια σημαντική ευκαιρία. Η ανάπτυξη προγραμμάτων εταιρικού εθελοντισμού δεν είναι απλώς μια "nice-to-have" πρωτοβουλία - είναι μια επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο που αποφέρει μετρήσιμα αποτελέσματα. Από τη βελτίωση του employee engagement κατά 70% μέχρι τη μείωση του turnover κατά 52%, τα οφέλη είναι τόσο απτά όσο και μακροπρόθεσμα
Αυτό που, τελικά, απαιτείται είναι μια σταδιακή ωρίμανση του πλαισίου υλοποίησης σχετικών προγραμμάτων ώστε να είναι εφικτή η αρμονική ενσωμάτωση μιας διευρυμένης ποικιλίας επιλογών γύρω από τον εθελοντισμό, με το κλειδί της επιτυχίας να έγκειται στην αυθεντικότητα, τη στρατηγική προσέγγιση, και τη δημιουργία γνήσιων σχέσεων μεταξύ όλων των συμμετεχόντων.
